آتش‌سوزی یا حریق یکی از قدیمی‌ترین بلایایی است که می‌تواند در زمانی کوتاه، دارایی و سلامتی افراد را به خطر اندازد. بنا به تعریف حریق عبارتست ازسوختن شدید مواد سوختنی یا آتشی ناخواسته و از کنترل خارج شده که معمولا” با دود و حرارت و نور زیاد توام است. آتش سوزی عبارت از آتشی است که از یک منبع حرارتی کنترل ناپذیر سرچشمه گرفته، یا منبع حرارتی معین کنترل شده‌ای را ترک کرده و با نیروی حرارتی خود گسترش و توسعه یافته باشد.

آتش‌سوزی در صورتی که به موقع مهار نشود، موجب خسارات زیادی می‌گردد. گاه آتش‌سوزی، با سایر حوادث طبیعی مثل زلزله همراه بوده و یا بلافاصله پس از آن‌ها رخ می‌دهد. در بسیاری از موارد، خسارات حریق ثانویه، حتی بیش از خسارات حادثه اولیه بوجود آورنده آن می‌باشد.

انواع آتش‌سوزی

آتش‌سوزی بر اساس نوع سرچشمه و نوع مواد سوختی به چهار (بر اساس استاندارد انگلستان(BS تا پنج گونه (بر اساس استاندارد آمریکاNFPA )تقسیم می‌گردد.
نوعA
شامل حریق مواد خشک مانند چوب، کاغذ، پارچه، و موارد مشابه است
B نوع
شامل حریق مواد مایع مانند نفت، بنزین، الکل، گازوئیل و سایر سوختهای مایع است.

C نوع
شامل حریق‌هایی که الکتریسیته به عنوان عامل بوجود آورنده در آنها دخیل بوده و یا تحت اثر الکتریسیته قرار دارد. این حریق خود می‌تواند حریقهایی از انواع دیگر را به وجود آورد.

D نوع
شامل حریق مواد گازی مانند بوتان، پروپان و گاز طبیعی است.
K نوع
شامل حریق مواد غذایی (بر اساس استاندارد آمریکا)

این دسته بندی در استاندارد اروپایی دارای یک تفاوت اساسی است، آنهم جدا کردن مایعات از گازهای اشتعال‌پذیر می‌باشد. به این ترتیب در استاندارد اروپایی کلاس A و B مشابه استاندارد آمریکایی بوده و استاندارد C مربوط به گازهای اشتعال پذیر می‌شود.در این صورت کلاس فلزات آتش گیر E نامگذاری شد. کلاس D نیز یکسان بوده و کلاسk در استانداردهای اروپایی F نامیده می‌شود.

سیستم های اعلام حریق

امروزه از سیستم ها ی اعلام حریق به طور گسترده در ساختمان ها و اماکن مسکونی و صنعتی استفاده می شود تا خسارتهای ناشی از حریق را به حداقل برسانند و همچنین برای اطلاع دادن به ساکنین ساختمان در مواقع بروز حریق از این سیستم ها استفاده می شود تا حدالامکان از تلفات جانی جلوگیری شود برای تشخیص حریق از اثرات سه گانه آن یعنی دود و حرارت و شعله استفاده میشود.

انواع سیستم های اعلام حریق:
1-سیستم اعلام حریق متعارف ( Conventional )
2-سیستم اعلام حریق ادرس پذیر Addressable))
3-سیستم اعلام حریق هوشمند

1-سیستم اعلام حریق متعارف ( Conventional )

سیستم اعلام حریق متعارف

از قدیمی ¬ترین انواع سیستم¬های اعلام حریق است که علی¬رغم تغییرات کیفی اندک، همچنان مورد استفاده قرار می¬ گیرد. در این سیستم چندین دتکتور و شستی که یک منطقه از ساختمان را پوشش می¬دهند در قالب یک مدار به هم پیوسته، به تابلوی کنترل مرکزی متصل می¬شوند. بنابراین هر مدار نماینده¬¬ی یک منطقه(زون) است. نحوه¬ی هم¬بندی تجهیزات کشف و تشخیص نسبت به تابلوی کنترل مرکزی به صورت شاخه¬ای و یا به عبارت دیگر شعاعی است. هر تابلوی کنترل مرکزی متعارف می¬تواند 2،4،8،12 و یا مدارهای بیشتری را پشتیبانی کند.
بر طبق استاندارد، در این سیستم دتکتورها یا در حالت عادی هستند و یا آلارم ((Fire Alarm
این سیستم به وسیله ¬ی دو رشته سیم به دتکتورها و شستی وصل می¬گردد که هر دو نیز از نوع مرسوم (Conventional) می¬ باشند.

مطابق همین موارد برای آژیر، زنگ و یا چراغ دوره گرد نیز سیم کشی می¬گردد.
اولین عملکرد این پانل نشان¬ دادن موقعیت آتش با دقت در حد زون می¬باشد. پس بنابراین بهتر است در سیستم¬های Conventional، زون¬ها محدود باشد تا جستجو سریع باشد.
دتکتورهای هر زون در یک گروه و به صورت شعاعی به یک زون پانل کنترل وصل می¬گردند و زون¬ها از یکدیگر جدا می¬ باشند و هر زون یک نشان¬دهنده¬ی جداگانه دارد. بر روی هر دتکتور یک LED موجود می¬باشد که در هنگام عملکرد آن دتکتور، LED مربوطه چشمک می¬زند.
هنگامی که یک زون فعال می¬گردد (وضعیت اعلام حریق) بایستی به صورت فیزیکی در آن زون، دتکتور فعال شده ردیابی گردد، یعنی با چشم بگردیم و چراغ چشمک زن را پیدا کنیم. هم¬چنین میتوان LED را جداگانه به دتکتور وصل کرد که به این تجهیز (LED (Remote Indicator گفته می¬شود.
در صورتی که هر دتکتور به یک زون متصل باشد در هنگام عملکرد دتکتور محل حریق به راحتی مشخص می¬ گردد. این مسئله به خودی خود باعث بالا رفتن هزینه¬ی خرید تابلوی آلارم می-گردد، زیرا که تعداد زون هر تابلوی Conventional زیاد شده و در نتیجه هزینه¬ی خرید آن بالا می¬رود. در سیستم متعارف تمامی دتکتورهای یک زون به صورت مستقیم با یک مدار به همدیگر متصل می¬گردند و انتهای آن به تابلوی آلارم (Unit Alarm) متصل شده و در هنگامی که بخواهیم از سیستم ایمنی (Security) استفاده کنیم، با دو رشته سیم دیگر تمامی کنتاکت¬های نرمال بسته¬ی دتکتورها را به صورت سری به تابلوهای آلارم متصل می ¬نمایند و در انتهای آخرین دتکتور مقاومت انتهایی نصب می¬ گردد که عملکرد آن بررسی خواهد شد. اضافه بر آن بعضی از دتکتورها مجهز به Switch Open،Schottky Diode می¬باشند.درهنگامی که دتکتور به حالت آلارم میرود ولتاژ مدار کم شده و در عمل مابقی دتکتورها غیر فعال می¬شوند. در این حالت هیچ¬گونه اطلاعات دیگری به پانل نمی ¬رسد.

سیستم آدرس پذیر( Addressable System)

این نوع سیستم، به نام سیستم آدرس پذیر(add.sys) ¬می¬باشد. اصول کشف و تشخیص حریق در سیستم¬های آدرس¬پذیر، مشابه سیستم¬های متعارف است، به جز این¬که در این گونه سیستم¬ها، هر یک از دتکتورهای اتوماتیک و یا شستی¬ها دارای آدرس منحصر به فردی هستند که از طریق آن تابلوی کنترل مرکزی قادر به شناسایی و تعیین هر یک از آن¬هاست.

در این نوع سیستم سیم¬کشی از پانل به دتکتور با دو رشته سیم ولی به صورت Loop (سیم بندی حلقوی) انجام می پذیرد که از تابلوی کنترل مرکزی آغاز و به همان تابلو ختم می¬شود و کلیه¬ی تجهیزات به صورت موازی در همین مدار حلقوی جای می¬گیرند. هر حلقه می¬تواند به تناسب تعداد تجهیزات و سطوح مورد حفاظت، یک یا چند منطقه را پشتیبانی کند. دتکتورهای سیستم آدرس پذیر دارای ساختار سوئیچ¬گونه¬ای هستند که برای شناسایی آن¬ها توسط تابلوی کنترل مرکزی به کار میرود. به نظر می¬رسد که در سیستم¬های آدرس¬پذیر موضوع منطقه¬بندی چندان حائز اهمیت نباشد، زیرا شناسایی دتکتورها از طریق شناسه¬ی اختصاصی آن¬ها امکان پذیر است، اما گستردن حلقه¬ ی تشخیص بر بستر مناطق مختلف می¬تواند به کشف محل وقوع، سرعت بیشتری دهد. بنابراین در اینگونه سیستم¬ها نیز اگرچه مناطق در قالب مدار مطرح نیستند، اما با توجه به همان معیارهای تعیین منطقه¬ی حریق، به صورت مجازی در نظر گرفته می¬شوند. حداکثر مساحت فضاهایی که توسط یک حلقه می ¬توانند حفاظت شوند، ده هزار متر مربع است و بر این اساس، یک حلقه حداقل پنج¬ منطقه را پوشش می¬دهد.

عملکرد سیستم آدرس پذیر

در این سیستم تکنیک Multiplex (تسهیم کننده) اجازه می¬دهد هر دتکتور مستقلا اطلاعات را به پانل کنترل ارسال نماید. در هر زمان دتکتورها مشخصات شناسایی آدرس خود را به پانل کنترل ارسال می¬نماید و علاوه بر آن از طرف تابلو هم یکسری اطلاعات به دتکتور ارسال می¬شود. این نوع کار باعث می¬شود که همیشه پانل مراقب باشد که کدام تجهیز خروجی غیر عادی(غیر مشابه) ارسال می¬کند. پیغام¬های عادی همیشه بر روی صفحه¬ی نمایش (LCD) نوشته می¬شود. در قسمت پروسسور پانل کنترل، اولین آدرس بر روی دتکتور، شستی، اجزای واسطه یا جدا کننده ارسال میشود و سپس سیستم منتظر پاسخ می¬شود. زمان ارسال و دریافت در اولین مرحله راه¬اندازی به عنوان زمان مبنا برای هر تجهیز در نظر گرفته می¬شود. سپس پروسسور زمان رفت و برگشت که در ابتدا مساوی هستند و آدرس را ثبت می¬نمایند و به عنوان مبنا در نظر می¬گیرد. در مراحل بعد این عمل برای تمامی تجهیزات ثبت می¬گردد. در عملکرد عادی سیستم همیشه زمان رفت و برگشت با هم مقایسه شده و در صورت تساوی، سلامت مدار را به اطلاع می¬رساند. در صورتی¬که زمان رفت و برگشت با هم متفاوت باشند دال بر خارج سرویس بودن یک تجهیز یا قطع مدار می¬باشد که بلافاصله سیگنال خطا(Fault) ظاهر می¬گردد.
توجه شود در صورت عملکرد دتکتور جریان آن به شدت تغییر می¬یابد. پس از چک اولین دتکتور سیستم به سراغ دومین تجهیز می¬رود و همه¬ ی تجهیزات به ترتیب چک می¬گردند. در اولین راه اندازی تمامی تجهیزات در مرحله¬ی اول آدرس¬دهی و اطلاعاتشان ثبت می¬گردد.در گام¬ نخست در عرض 30 دقیقه تمامی اطلاعات اولیه ¬ی دتکتورها به ثبت می¬رسد. کاملا واضح است که در موقع آتش ¬سوزی ممکن است تعداد زیادی دتکتور با هم عمل نمایند. در این صورت اطلاعات تمامی دتکتورها جداگانه گرفته می¬شود. در صورتی¬که تمامی دتکتورها در یک زون، همزمان عمل نمایند مشکلی برای پنل به وجود نمی¬آید. پس می¬توان دتکتورها را طوری نصب کرد که پشت سر هم و سری نباشند. یعنی به ترتیب بسته نشوند. در این حالت فقط ترتیب شماره¬ی آن¬ها به هم می¬خورد. به خاطر این تکنیک احتیاج به مرتب چیدن دتکتورها(پشت سر¬هم سر¬بندی کردن) نمی¬باشد پس از نظر اقتصادی به صرفه و نصب راحت¬تر به دنبال دارد.(در این سیستم بایستی از تجهیزات آدرس-پذیر Addressable استفاده نمود)

در هر سیستم Add میتوان از یک سری تجهیزات Conv نیز استفاده کرد.می¬توان در هر زون تا 20 دتکتور Conv را هم استفاده کرد. در صورت بروز آلارم بر روی دتکتورهای Conv. ابتدا این آلارم بر روی Interface رفته و سپس توسط پانل تشخیص داده می¬شود. دتکتورهای Conv در این حالت نیز به صورت شعاعی نصب می¬گردند. استفاده از تلفیق تجهیزات Add و Conv معمولا در جاهایی استفاده می¬شود که سیستم به صورت Conv.(از قدیم) نصب بوده است حال با Up Grade کردن سیستم می¬توان از قسمتی از این تجهیزات با استفاده از Interface کمک گرفت.
در این صورت نیاز به سیم کشی جدید در این قسمت¬ها نمی ¬باشد. استفاده از ایزولاتور مربوط به اتصال کوتاه بین مرز مشترک زون¬ها اجباری می¬ باشد
نکته: توجه شود که در سیستم¬های آدرس¬پذیر نیز همچون سیستم¬های متعارف باید حداقل دو مدار آژیر در نظر گرفته شود.

مزایای loop

اگر در یک طرف دتکتور حالت اتصال کوتاه یا اتصال باز پیش آید بوسیله¬ ی ایزولاتور محل اتصال برطرف و مابقی مدار از طرف دیگر با پانل ارتباط برقرار کرده و به کار خود ادامه می-دهند. در عمل تمامی اجزای متصل به سیستم آدرس پذیر (Addressable system) خود آدرس پذیر هستند. دتکتورهای قابل آدرس¬دهی با دتکتورهای Conv. تفاوتی ندارد ولی پایه¬ی آن¬ها دچار تغییراتی می¬باشد. مثلا در پایه یک( Dil(dip) سوئیچ نصب شده که آدرس مشخص و منحصر به فرد را می¬سازد و این آدرس، برای سیستم قابل شناسایی می¬باشد. در نوع دیگر آدرس¬ دهی از دو کلید گردان 0-9 یکی دهگان و یکی یکان را مشخص می¬کند. مثلا 9 و 11 و 98 و تا 99 دتکتور را می¬توان آدرس¬دهی کرد.(آدرس 0-0 قابل استفاده نمی¬باشد).

تکنیک جدید تنظیم و آدرس¬دهی پایه¬ ی دتکتورهای آدرس¬پذیر(Add) به وسیله¬ی Dil سوئیچ یک تکنیک خوب و ساده می¬باشد. در این تکنیک اطلاعات ( Soft-Addressable) و برنامه¬ی هر دتکتور به صورت اتوماتیک به تناسب شماره به پانل فرستاده می¬شود.

مشکل این سیستم این است که در صورتیکه یک تجهیز (دتکتور یا شستی) به مدار اضافه گردد و بخواهیم آدرس¬ها پشت سر هم و مرتب باشند بایستی تمامی آدرس¬ها عوض شوند. مثلا اگر یک دتکتور بین دتکتورهای 5 و 6 اضافه گردد، بایستی آدرس¬دهی از شماره¬ی 6 به بعد عوض شود. بنابراین آدرس تمامی تجهیزات بعد از دتکتور اضافه شده، یکی اضافه¬تر می¬شود تا توسعه¬ی کوچکی در سیستم به وجود آید، یعنی آدرس نوشته شده در بیس تمامی دتکتورها بایستی تعویض گردد.

سیستم اعلام حریق هوشمند آدرس پذیر

سیستم هوشمند اعلام حریق آدرس پذیر با توانایی اتصال به سیستم قدیمی Conventional و با طیف وسیعی از قابلیت های جدید به بازار عرضه شده است. طراحی این سیستم به گونه ایست که بیشترین کارایی در کنار حداکثر سادگی در کلیه مراحل طراحی، نصب و راه اندازی را برای کلیه سطوح کاربری از طراح و نصاب گرفته تا کاربر نهایی، به ارمغان آورده است.

سیستم اعلام حریق هوشمند آدرس پذیر

سيستم‌هاي متعارف و آدرس پذير علي رغم تمايز در نحوه هم‌بندي و سطح فناوري به کار گرفته شده در آنها،‌ در يک اصل مشترک هستند و آن نحوه عملکرد رله گونه آشکار سازها است، در حالي که در سيستم هوشمند که آنرا سيستم آدرس پذير آنالوگ نيز مي‌خوانند، اساس عملکرد بر پايه استفاده از ريز پردازنده در آشکارسازها و تابلوي کنترل مرکزي و راهبري نرم افزاري پي‌ريزي شده است. در سيستم‌هاي هوشمند، آشکار سازها همواره فعال و به طور پيوسته پاسخگوي سيگنال‌هاي ارسالي از سوي تابلوي کنترل مرکزي هستند و مانند سيستم‌هاي آدرس پذير و متعارف تنها در دو وضعيت هشدار يا عدم هشدار قرار ندارند. بنابراين در اينگونه سيستم‌ها، آشکار ساز ها نقش حسگرهايي را بازي مي‌کنند که داده‌ها را به عنوان سيگنال‌هاي ورودي در اختيار ريز پردازنده تابلوي کنترل مرکزي قرار مي‌دهند. هم بندي سيستم‌هاي هوشمند نيز مانند سيستم‌هاي آدرس پذير به صورت حلقوي است و مي‌توان با هر حلقه ده هزار متر مربع را فارغ از تعداد آشکار سازها تحت پوشش قرار داد.آشکار سازهاي سيستم هوشمند خود داراي ريز پردازنده هستند و حساسيت آنها در مقابل اثرات آتش از طريق تابلوي کنترل مرکزي قابل تنظيم است. در اين سيستم، آشکارسازها با پايش پيوسته شرايط محيطي از نظر دود و گرما، اطلاعات را در اختيار تابلوي کنترل مرکزي قرار مي‌دهند و تابلو نيز براساس تنظيم‌هاي از پيش تعيين شده نرم افزاري واکنش مناسب را نشان مي‌دهد در اين سيستم، آشکارسازها بيش از آنکه در خور اين نام باشند نوعي حسگر محسوب مي‌شوند که وظيفه تشخيص را بعهده ندارند بلکه مقادير را به طور مستمر در اختيار تابلوي کنترل مرکزي قرار مي‌دهند و اين تابلوي مرکزي است که با مقايسه مقادير ارسالي با مقادير مرجع ذخيره شده، وضعيت عادي يا غير عادي را تشخيص مي‌دهد. در اين سيستم نشاني هر يک از تجهيزات آشکارساز در حافظه تابلوي کنترل مرکزي ذخيره مي‌شود و به طور ثابت سيگنال بازخواست کننده‌اي به منظور تعيين وضعيت کلي سيستم از سوي تابلوي مرکزي به هر يک از تجهيزات فرستاده مي‌شود و به اين طريق سيستم در هر هر 5 تا 10 ثانيه يک بار به طور کامل وارسي مي‌شود.
پشتيباني نرم افزاري اين امکان را به سيستم مي‌دهد تا بتوان يک يا چند آشکار ساز را ابتدا به صورت مجازي و سپس به طور واقعي از مدار حذف نمود. ارتباط اجزاي مختلف سيستم آدرس پذير آنالوگ بر اساس رد و بدل شدن اطلاعات و بر پايه پروتکل‌هاي خاصي صورت مي‌گيرد در بين سازندگان تجهيزات اعلام حريق، گروهي داراي پروتکل بازهستند و گروهي ديگر توليد کننده تجهيزاتي با پروتکل بسته هستند. تجهيزات با پروتکل باز معمولا با توليدات ساير کارخانجات هم ساز و همخوان هستند و قابليت به کارگيري آنها در يک سيستم فراهم است. اما تجهيزات با پروتکل بسته داراي ساختار ارتباطي خاصي هستند که امکان به کارگيري آنها را در کنار ساير محصولات سلب مي‌سازد.
Open protocols-1
Close protocols-2

در مجموع مزاياي سيستم هوشمند يا آنالوگ آدرس پذير را مي‌توان به شرح زير خلاصه نمود:

انتخاب حساسيت منحصر به فرد براي هر حسگر پايش فعال و مستمر حساسيت و آزمودن حسگرها جبران تغييرات محيطي و با تاثير آن بر حساسيت حسگرها¨ عملکرد هشدار چند مرحله‌اي در قالب پيش هشدار و هشدار اصلي خود عيب يابي تقريباً بدون هشدار خطا (وقتي آشکارساز در آستانه اعلام هشدار قرار مي‌گيرد. يک پيش هشدار صادر شده و تابلوي کنترل مرکزي مي‌تواند صحت آن را مورد بررسي و ارزيابي قرار دهد) امکان اتصال 127 وسيله سيستم در يک حلقه قابليت اتصال سيستم به ساير سيستم‌هاي امنيتي و حفاظتي ساختمان از طريق هماهنگي نرم افزاري امکان حذف مجازي حسگر واکنش سريع کاهش هزينه‌هاي نگهداري،‌بهره‌برداري و توسعه احتمالي دو يا چند تابلوي کنترل مي‌تواند به يک تابلوي کنترل مرکزي متصل گردند و تشکيل شبکه دهند.امکان برنامه‌ريزي از طريق صفحه کليد امکان اتصال به رايانه و کنترل نرم افزاري امکان چاپ نمودن گزارش‌هاي عملکردي سيستم شامل هشدارها، عيوب، تنظيم‌ها و اطلاعات مربوطه به نگهداري و راهبري سيستم امکان برنامه‌ريزي مجزا براي اوقات شب يا روز امکان استفاده از بردهاي ميانجي براي ارتباط با سيستم‌هاي بدون سيم و همچنين سيستم متعارف امکان پشتيباني 4 حلقه و ذخيره سازي 500 آدرس در سيستم هوشمند بهتر است موارد زير مورد توجه قرار گيرد. حداکثر طول هر حلقه از 2 کيلومتر تجاوز نکند.هر حلقه بيش از 120 آدرس نداشته باشد تا با افزايش انعطاف پذيري سيستم، امکان توسعه سيستم و افزايش تجهيزات وجود داشته باشد. در هر حلقه حداکثر 20 مجزا کننده اتصال کوتاه در نظر گرفته شود.در هر حلقه حداکثر 25 تکرار کننده در نظر گرفته شود¨ محدوده مقرر براي پوشش هر حلقه مانند سيستم آدرس پذير 10000 متر مربع است.¨ حداکثر طول خط انشعابي از هر حلقه 100 متر باشد حداقل اندازه سيم در سيستم mm215 باشد خط انشعابي از هر حلقه تنها مي تواند يک منطقه را پوشش دهد و آشکار سازهاي خط انشعابي را از هر حلقه نبايد از 20 عدد تجاوز کند .

مواردی از قابلیت های کاربردی سیستم عبارتند از:

• سهولت در کاربری با استفاده از کنترل های موجود بر روی پنل
• سرعت در راه اندازی و اعمال تنظیمات جدید بر روی سیستم
• خروجی و ورودی های مدیریت شده با قابلیت نظارت بر وضعیت کنونی Supervised output
• اتصال به سیستم های Conventional
• درگاه های ارتباطی RS-232, USB, Ethernet
• قابلیت نظارت و کنترل از راه دور از طریق شبکه اینترنت
• عیب یابی و نگهداری سیستم از راه دور از طریق شبکه اینترنت
• قابلیت بازگشت به حالت قبل از اعمال تغییرات جدید در تنظیمات سیستم
• تهیه برنامه دستگاه بصورت آفلاین و انتقال سریع و آسان به دستگاه از طریق درگاه USB
• استانداردهای معتبر بین المللی از جمله LPCB و VDS

تجهیزات سیستم اعلام حریق

تمام گروه‏ های فوق دارای تجهیزات مشترک هستند با این تفاوت که امکانات متفاوتی ارایه می‏دهند. تجهیزات مشترک که در هر سه گروه قابل استفاده می‏باشند عبارتند از:
– دتکتورهای دودی Smoke Detectors
– دتکتورهای حرارتی Heat Detectors
– دتکتورهای ترکیبی Multi sensor Detectors
– دتکتورهای شعله ای Flame Detectors
– دتکتورهای گاز Gas Detectors
– شستی Manual Call Point
– آژیر و زنگ Bell – Sounder
– چراغ های چشمک زن و نشان دهنده Strobe Light – Remote Indicator
– مرکز کنترل Control Panel
– باتری Battery

دتکتورهای دودی

دتکتور یا کاشف یکی از قطعات سیستم اعلام حریق می‏باشد که وظیفه کشف و اعلام حریق و در سیستم‏های هوشمند آنالیز آنرا قبل از اعلام برعهده دارد. این قطعه به دلیل حساسیت به دود، بیشترین کاربرد را در ساختمان‏ها داشته و عملکرد دقیق آن می‏تواند تضمین مناسبی برای اعتماد به کل سیستم در پی داشته باشد.
انواع دتکتورهای دودی به شرح ذیل می‏باشد:

• دتکتورهای دودی یونیزه (Ion Smoke Detector)

این دتکتورها با دارا بودن منبع کوچکی از رادیواکتیو قابلیت بالایی در کشف دود دارند، متاسفانه این دسته از دتکتورها به دلیل حساسیت بالا ضریب خطای زیادی داشته و آلارم کاذب (False Alarm) به وجود می‏ آورند.
همچنین به دلیل وجود منبع رادیواکتیو تعمیر آن به جز در کارخانه تولید کننده غیرممکن بوده و از بین بردن آن نیز باعث آلودگی در محیط زیست می‏گردد. مطابق استانداردهای جدید تولید و مصرف آن محدود شده و مختص به اماکن خاص می‏باشد و برای محیط‏های مسکونی توصیه نمی‏شود.
این دتکتورها به هر نوع دود واکنش سریع داشته و حتی گرد و غبار نیز در بعضی موارد آنرا فعال می‏کند. محل نصب این دتکتورها بر روی سقف است.

• دتکتور اپتیکال ( فتوالکتریک ( Optical ( Photoelectric) Smoke Detector

دتکتور اپتیکال بر اساس ارسال و دریافت اشعه ماورا بنفش کار می‏کند. شکست نور باعث فعال شدن دتکتور و اعلام حریق خواهد شد.
ذرات معلق در هوا نمی‏توانند باعث شکست نور شوند و دقت این حسگرها بیشتر و خطای آن کمتر از نوع فوق می‏باشد. همچنین این دتکتور نیاز به دود بیشتر- غلیظ‏تر و در واقع دود حقیقی برای فعال شدن دارد.
در دتکتور‏های هوشمند مکانیزم داخلی آن با استفاده از الگوریتم خاص از پیش تعریف شده مقدار دود را اندازه می‏گیرد. کاربرد آن وسیع و قابل نصب در تمام محیط‏های نیازمند دتکتور دودی می‏باشد. محل نصب این دتکتورها بر روی سقف است.

• بیم دتکتور (Beam Smoke Detector)
بیم دتکتور با پرتوافکنی قادر به تشخیص دود می‏باشد. مکانزیم تشخیص آن همانند دتکتورهای اپتیکال بوده اما به جای ارسال و دریافت سیگنال در محفظه دتکتور، این عمل در فضای باز انجام شده و فرستنده و گیرنده با فاصله حداقل 5 متر و حداکثر 100 متر از یکدیگر روی دیوار و در ارتفاع مشخصی نصب می‏شود.

– دتکتورهای حرارتی

در انواع ابتدایی این تشخیص دهنده ها از اثر انبساط یک نوار فلزی برای حس کردن گرما استفاده می شوند که در ساده ترین شکل آن، این نوار با رسیدن به یک دمای از پیش تعیین شده بر اثر انبساط خم شده و با رد کردن جریان الکتریسته از خود موجب فعال شدن اعلام کننده خطر میگردد . در نوع جدید بجای نوارهای فلزی از یک مقاومت کوچک الکترونیکی کالیبره شده به عنوان دما استفاده میشود . دمای عملکرد این نوع آشکار ساز ها بطور معمول حدود 65 درجه سانتیگراد می باشد .
تشخیص دهنده های حرارتی درسیستم اعلام حریق به خصوص برای محیط هایی که بطور عادی حاوی دود هستند نظیر آشپز خانه ها ، شوفاژ خانه ها ، لباسشوئی ها و پارکینگهای اتومبیل مناسب هستند.
این نوع کاشفهای آتش با توجه به مکانیسم خود بصورت اپتیکی یا حرارتی حریق را شناسایی می کنند و در دو نوع دتکتور حرارتی ثابت و دتکتور حرارتی متغیر ساخته میشوند .

دتکتور حرارتی ثابت استاتیک ( smoke detector fixed )

این نوع از دتکتور ها وقتی فعال می شوند که حرارتی معینی برای تحریک بگیرند . حد عمل این نوع کاشف ها عموما 135 درجه فارنهایت یا 57 درجه سانتیگراد می باشد. سنسور این نوع دتکتور ممکن است بصورت فیوزی ذوب شونده یا فیوزی مبتنی بر خاصیت ترموکوپل یابی متالیک باشد که در هر حالت دریافت حرارت کافی باعث عمل دستگاه می گردد.
در سیستم اعلام حریق دتکتور بی متالیک ارجحتر است زیرا پس از هر بار عمل برای دفعات بعدی قابل استفاده است . قسمت متحرک بی متالیک مانند دیسک مقعری است که پس از انبساط سطحی در اثر افزایش درجه حرارت ناشی از حریق جریان برق را در مدار برقرار می کند .
انواع سنسور های دتکتور حرارتی :با عنصر حساس ntc ، با عنصر حساس ptc ، نیمه هادی ، ترموکوپل جیوه ای ، آلیاژهای ذوب شونده ، پمپر هوا
المنتهای عمل کننده بصورت فیوزی از آلیاژهایی از جنس بیسموت ، سرب ، قلع و کادمیم ساخته می شوند که به سرعت در درجه حرارت مورد نظر ذوب میشوند.

دتکتور حرارتی با نوع متغیر

هرگاه روند افزایش درجه حرارت هوای محدوده کاشف با روند قابل قبول دستگاه متناسب نباشد ، دستگاه اعمال حریق عمل می کند . در این کاشف المنتهای عمل کننده برحسب سرعت تغییرات درجه حرارت 12 – 15 درجه کلوین در هر دقیقه عمل می کنند در صورتیکه سرعت افزایش دما بیش از این مقدار باشد دستگاه عمل می کند .
ساختمان این نوع شامل یک لوله مسی در نوع حلقوی یا محفظه در نوع نقطه ای می باشد که هرگاه هوای داخل لوله مسی یا محفظه بر اثر گرما منبسط شود ، با بالارفتن فشار مکانیکی ، دیافراگم قابل انعطاف تحت فشار داخلی جریان برق را برقرار میکند . محفظه کاملا بسته نیست و برای حذف خطای ناشی از تغییرات فشار هوای محیط و جلوگیری از اعلام کاذب روزنه کوچکی برای دیافراگم تعبیه شده است .افزایش حرارت باید بصورت ناگهانی ، غیر عادی و سریع باشد .
نوع دیگر آن از دو مقاومت مشابه ( رزیستور برقی برای احساس نمودن گرما ( استفاده شده ، یک رزیستور در معرض محیط بیرونی و دیگری در محیط بسته می باشد در حالت عادی هر دو رزیستور درجه حرارت مشابهی را حس می کنند ، در صورت بروز آتش سوزی درجه حرارت احساس شده متوسط رزیستور بیرونی بسرعت بالا می رود و دتکتور در حالت آژیر قرار میگیرد . یک مقاومت سینوس نیز وجود دارد که در درجه حرارت پیش بینی عمل می نماید .
ولتاژ کار این دتکتور 12 الی 30 ولت و جریان مصرفی آن در حالت ساکن 60 میکرو آمپر می باشد .
15/273 + درجه سانتیگراد = درجه کلوین
32- درجه فارنهایت / 180 = درجه سانتیگراد / 100
درجه فارنهایت 32= درجه سانتیگراد 15/273 = صفر درجه کلوین
درجه فارنهایت 212 = یکصد درجه سانتیگراد

دتکتورهای ترکیبی

ساختار این نوع از کاشف‏ها متشکل از هر دو حسگر دود و حرارت می‏باشد. برخی محصولات دارای میکروپروسسور و حافظه نیز هستند.مزیت بارز این حسگرها کشف حریق و تطابق گزارشات دریافتی از هر دو حسگر و آنالیز آن می‏باشد که باعث کنترل آلارم‏های کاذب و کاهش آن خواهد شد. این حسگرها قابلیت نصب در تمام اماکن و محیط‏ها را دارند، به جز نقاطی که دارای دود به صورت طبیعی باشند.

دتکتورهای شعله ای

حسگرهایی هستند که نسبت به اشعه ماوراء بنفش حساس بوده و هرگاه شعله‏ ای به وجود آید، آنرا دیده و فعال می‏شود. این دتکتورها برای نصب در محیط‏های نگهداری مواد شیمیایی که سریع الاشتعال هستند، پیشنهاد می‏گردد.
یکی از روشهای انتقال حرارت ناشی از حریق تشعشع (Radiation) می باشد. دتکتورهای شعله ای تشعشعات ساطع شده از حریق که در طول موجهای UV و IR، را دریافت نموده و به آن پاسخ می دهند.
با توجه به نوع حریق ها و سرعت عمل بسیار بالای دتکتورهای شعله ای، این دتکتورها جهت حفاظت از انبار مواد قابل اشتعال(Flammable or Combustible Liquids or Gases Storage)، اتاق های رنگ (Paint Shop)، مخازن سوخت اعم از سقف ثابت یا متحرک (Fixed Roof or Floating Roof Storage Tanks)، آشیانه هواپیما و هلی کوپتر (Hanger)، سایت های نفت، گاز و فولاد گزینه اصلی جهت کشف حریق می باشند.
این گروه دتکتورها معمولا باید دارای تأییدیه Baseefa-ATEX، LPCB و FM بوده و در دو رنج ضد انفجار (Flame proof ) (EExd) S200f+ و ذاتاً امن (Intrinsically Safe) (EEx ia) عرضه می شوند.
این خانواده در انواع مختلف و با خروجی های مختلف متعارف (Conventional)، رله (Fire & Fault Relay)، 4-20mA و آدرس پذیر و بر اساس نیازهای مصرف کننده قابل ارائه می باشد.

انواع دتکتورهای شعله در ردههای زیر قابل عرضه می باشند:

• UV
• IR
• UV-IR2
• IR3
مشخصات فنی:
• آشکارساز شعله مادون قرمز دوگانه
• آشکارساز شعله مادون قرمز دوگانه و ماوراء بنفش
• آشکارساز شعله مادون قرمز سه گانه
• امکانات منحصر به فرد برای کاربردهای حساس
• محفظه مخصوص 65 IP
• محفظه ضد انفجار در دو نسخه Eexd و IS
• جریان مصرفی پایین
• دارای دو سیم جهت خروجی های 20-4 mA و خروجی رله
• امکان تنظیم حساسیت دتکتور
• مقاوم در برابر آلودگی
• امکان تست از راه دور دتکتور به صورت خودکار
• دارای کنترلر میکروپروسسوری
• ایمنی به منابع کاذب (جوشکاری، رعد و برق(

دتکتورهای گازی

این گونه از دتکتورها که بر روی سقف یا دیوار نصب می‏گردند بر اساس نوعشان می‏توانند انواع گازهای موجود مانند Co – LPG را کشف و اعلام نمایند. در ساختمان‏های امروزی در حال استفاده از گاز شهری بكار بردن دتکتورهای گازی ضروری به نظر می‏رسد.
این دتکتور ها همزمان 2 گاز خطرناک منوکسیدکربن(عامل اصلی گاز گرفتگی) و گاز شهری یا متان(عامل اصلی انفجار و آتش سوزی در محیط های بسته) را تشخیص میدهند
سنسور های گازی حساس به گاز های CH4,LPG,CO در سیستم های متزل و ادارات به کار میرود که این سنسورها هم به صورت مستقل با برق 220 ولت و هم با پنل مرکز اعلام حریق مچ میشود.
سنسور های گازی به چند نوع تقسیم میشوند که سنسور های گازی مولتی سنسور مانند مارک تستوگاز که با برق شهر و باطری عمل می کنند. سنسور های مستقل دارای آژیر اتوماتیک نیز می باشند که هنگام حادثه شروع به آیر زدن می نمایند

پایه آشکارسازها

برای نصب یک آشکارساز، ابتدا باید پایه آن متناسب با نوع آشکارساز نصب شود و سي مکشي روی آن انجام پذیرد. سپس آشکارساز روی پایه جا زده شود

شستی اعلام

یکی از تجهیزات مهم و ساده در یک مجموعه اعلام حریق، شستی می‏باشد. طراحی به‏ جا و آموزش صحیح برای استفاده از شستی‏ ها بسیار مهم می‏باشد.
شستی اعلام حریق وظیفه فعال کردن سیستم را بعد از ضربه زدن به آن توسط فرد یا افرادی که حریق را مشاهده کرده‏اند، دارد. همچنین برای به صدا درآمدن آژیرها در مواقع اضطراری کاربرد دارد (مانند نیاز به تخلیه ساختمان).
بنا به طراحی‏های متفاوت امکان گرفتن فرمان متفاوت مانند باز کردن درهای اضطراری نیز از طریق شستی‏ها وجود دارد. در یک سیستم اعلام حریق رنگ آن به صورت استاندارد قرمز و دارای شیشه می‏باشد با ضربه زدن به شیشه و شکسته شدن آن، تمام آژیرها به صدا در می‏ آید.
در نسل جدید شستی‏ها از شیشه نشکن استفاده شده و قابلیت reset شدن دارد، همچنین دارای چراغ‏های نشانگرLED نیز می‏باشد. با توجه به تنوع تولیدات، مدل‏های دارای آژیر آن نیز وجود دارد.

الف( نوع شیشه ای :

در نوع شیشه ای شستی تحت فشارقراردارد و با شکسته شدن شیشه آزاد وسپس كنتاكت آن بسته می شود. در این شستی ها نباید نیاز به شکستن شیشه با چکش باشد، بلکه باید با فشار، شیشه شکسته
شود و شستی فعال گردد.

ب( نوع فشاری : در انواع فشاری باید شستی را فشار دادتا کنتاکت آن بسته شود

10- آژیر و زنگ
تجهیزات شنیداری وظیفه آگاه کردن افراد محل حادثه را دارند. در کشورهای پیشرفته یک تن (Tone) صدای خاص برای آژیرهای اعلام حریق درتمام ساختمان‏ها به صورت استاندارد رعایت می‏شود. علت آن، آشنایی همگانی و شناخت صدا به عنوان آژیر خطر/ حریق و الزام به ترک ساختمان می‏باشد. آژیرهای الکترونیکی دارای قابلیت تنطیم شدت صدا و تن صدا می‏باشد. تنوع صداها بستگی به کارخانه سازنده دارد.
زنگ اخبار نیز وظیفه‏ای مشابه آژیر را بر عهده داشته، اما قابلیت کاهش یا افزایش شدت صدا و تغییر نوع صدا را ندارد و عموما برای مکان‏های خاص استفاده می‏شود.
باید در طراحی یک سیستم اعلام حریق دقت نمود تا به گونه‌ای آژیرها در نظر گرفته شوند که حداقل صدای ایجاد شده تا دورترین نقطه ساختمان 65 dB باشد.
تغذیة آژیرها معمولاً 24 ولت DC است و رنگ آژیرها قرمز است

چراغ‏های چشمک زن و نشان دهنده

به جز وسایل هشدار سمعی، تجهیزات بصری نیز دارای اهمیت بسزایی می‏باشند. احتمال وجود افراد ناشنوا، از کارافتادن آژیرها، وجود صدای زیاد در محیط که باعث عدم توجه به فعال شدن سیستم می‏شود، ترکیب هردو مورد را ایجاب می‏کند. برابر استاندارد، نصب چراغ‏های چشمک زن در کنار تابلوی مرکزی اعلام حریق و پله‏ های اضطراری اجباری است. این چراغ‏ها به رنگ قرمز و دارای نور معینی در هنگام چشمک زدن می‏باشد.
نوعی دیگر از چراغ‏های اعلام حریق، نشانگرها یا ریموت یا چراغ سر در می باشد. علت استفاده از این چراغهای کوچک تفکیک نقاط از یکدیگر و سهولت در یافتن محل حادثه می باشد. این چراغ ها به صورت ثابت روشن شده و از دتکتورها فرمان می گیرند.
. انواع این چراغ ها به شرح زیر است :
الف ( چراغ استروب لایت ((Strobe Light
این چراغ ها با نور ثابت یا چشمک زن و همچنین به صورت ثابت یا گردان ساخته شده اند و معمولاً به رنگ قرمزند ودرپاگردهای راه پله یا در راهرو ها نصب می شوند. آن ها موازی با آژیرها بسته می شوند و همراه آژیر به کار می افتند.ممکن است این چراغ ها با عبارت «خروج » یا(EXIT)« که روی آن ها نوشته می شود، مسیرهای خروج را نیز مشخص کنند

ب( چراغ ریموت اندیکاتور Remote Andicator ))
ممکن است در بعضی مواقع خودمنطقة آتش سوزی دارای قسمت ها ی متعددی باشد و هنگام بروز حریق به تشخیص دقیق تر محل حریق نیاز باشد. مثلاً در آپارتمان ه ایی که هر طبقه از آن یک زون است خود طبقه دارای چند واحد است و یا در هتل ها که اتاق های متعددی در هر طبقه دارند، برای تشخیص این که آشکارسازهای کدام اتاق باعث به صدا در آمدن آژیرها شده اند، در بالای سر در واحدها یا اتاق ها چراغ ریموت اندیکاتورنصب می کنند. در صورت عمل کردن هر کدام از آشکارسازهای اتاق مربوطه این چراغ نیز روشن می شود

مرکز کنترل یا تابلوی مرکزی ( Control Panel) :
تمامی تجهیزات یک سیستم اعلام حریق به یک دستگاه مرکزی یا کنترل پانل از طریق سیم متصل می‏شود.
کنترل پانل وظیفه تغییر ولتاژ، تامین جریان مصرفی و کنترل مقاومت در هر مدار خروجی یا زون را بر عهده دارد. کنترل پانل‏ها بر اساس تعداد مدارهای خروجی یا زون تقسیم‏ بندی می‏شوند. کلیات در مورد همگی یکسان بوده و تنها تعداد خروجی‏ها متفاوت می‏باشد.
در کنترل پانل محلی برای باتری وجود دارد. دستگاه در زمان قطع برق شهر از باتری استفاده و پس از وصل، اتوماتیک آنرا شارژ می‏نماید.
بر روی کنترل پانل نشانگرهای متفاوتی وجود دارد که اعلام حریق را به رنگ قرمز و خطاها یا ایرادات ایجاد شده را به رنگ نارنجی/ زرد نشان می‏دهد.

در کنترل پنل های سیستم اعلام حریق، تمام وظایف توسط میکروپروسسورها انجام می‌شود و سیم کشی کلیه دتکتورها ، شستی‌ها ، لامپهای اعلام خبر ، وسایل صوتی خبر دهنده ، منابع تغذیه و غیره به مرکز کنترل وصل می‌شود. مراکز کنترل سیستم های اعلام دارای مدارهای عیب یاب بوده و هنگام ایجاد عیوبی ناشی از قطع مدارها ، قطع برق شهر ، ضعیف بودن باتریها ، سوختگی فیوزها ، خرابی دتکتورها عمل نموده و سیگنال به مراکز کنترل ارسال شده و منطقه آتش گرفته ، شناسایی می‌شود.
پانل کنترل در اطاق نگهبانی ، محدوده انبارها،بخش تاسیسات،مرکز اطلاعات هتل ها ، مجتمع های مسکونی نصب می گردد . در مکانهای بزرگ مانند بیمارستانها ، خوابگاهها ، فروشگاههای بزرگ ، که اعلام خطر کلی در آن خوشایند نیست تابلوهای کنترل را در اطاق مخصوص که همواره در آن مراقب وجود دارد نصب می کنند و از آنجا توسط تلفن ، صداهای نرم ، زنگ ، علائم نوری یا چراغهای رنگی به قسمتهای دچار حادثه و حریق خبرداده می شود تا در امر تخلیه ساختمان تاخیر رخ ندهد

تابلو کنترل در تعداد زون های ۶۴،۳۲،۲۴،۱۶،۸،۴،۲ موجود می باشد.
نشانگرهای LED روی تابلو کنترل عبارتند از:
-LED سبز رنگ هنگامی که سیستم به برق شهر متصل و فعال باشد روشن می باشد .Power
-LED زرد رنگ نشان دهنده بوجود آمدن خطا می باشد .Fault
-LED قرمز رنگ هنگامیکه سیستم یک آلارم را دریافت نماید این نشانگر روشن می شود .Fire
-LED های زون که در حالت معمول باید خاموش باشد و در صورت آلارم گرفتن از هر زون این نشانگر به حلات چشمک زن در می آید.
کلید های روی تابلو کنترل عبارنتد از:
کلید (RESET و RESOUN ) برای پاک کردن حافظه بکار می رود. اگر سیستم اعلام حریق یک آلارم در یافت نمایید. نشانگرهای مربوط به زون روشن می شود. این کلید دستکاه را Reset می کند.
کلید (silence Alarm sounder) برای بی صدا نمودن آژیرها در سیستم استفاده می شود.
کلید ( Silence Fault Sounders) برای بی صدا کردن Buzzer داخلی دستگاه ناشی از بوجود آمدن خطا زمانی که اقدام به باز نمودن در پوش یک دتکتور میکنیم استفاده می شود.
کلید ( Evacuate) جهت تست آژیرها و فلاشرها پس از اتمام کار تکار می رود.
قفل سویچی به منظور عدم دسترسی افراد غیر مجاز به تابلو و فعال نمودن چهار کلید که در بالا از آنها نام برده شد، استفاده می شود.

فیوز های استفاده شده در تابلوی کنترل عبارتند از:
1) F1 یک عدد فیوز ۶/۱ آمپری برای باطریها
2) F2 یک عدد فیوز ۱ آمپری برای Auxillary
3) F4 ,F3دو عدد قیوز ۱ آمپر برای مدار Sounders
یک عدد فیوز محافظت که سر راه برق شهری قرار دارد.
ترمینال های تابلوی کنترل عبارتند از:
– ترمینال شماره ۱ خروجی AUX ،مثبت ولتاژ ۲۴ولت
-ترمینال شماره ۷ خروجی AUX ،منفی ولتاژ ۲۴ولت
-ترمینال شماره ۲و۳ مربوط به کنتاکت NC
– ترمینال شماره ۳و۴ مربوط به کنتاکت NO
– ترمینال شماره ۵و۶ با قطب های مثبت و منفی برای اتصال به فلاشر
– ترمینال شماره ۷و۸ با قطب های مثبت و منفی برای اتصال به آژیر
– ترمینال های ۹و۱۰ و الی آخربا قطب های مثبت و منفی برای زون یک و الی آخر

عملکرد مقاومت روی ترمینال سیستم اعلام حریق چیست؟
هنگام خرید یک سیستم بیشترین دتکتوری که می توان روی هر زون آن نصب نمود در کاتالوگ آن نوشته شده و این بدان معنی است که نمی توان بشتر از حد تعیین شده روی آن نصب نمود.حال اگر بخواهیم در هر زون کمتر از مقدار تعیین شده،دتکتور نصب کنیم باید دستگاه را آگاه کنیم.پس برای اینکار یک مقاومت ۸/۶ کیلو اهمی در پایان راه بین کنتاکت L2-in و L1-out دتکتور وصل می کنیم تا مدار جریان بیشتری را طلب نکند.
مقاومت های ترمینال تابلوی مرکزی:
در هنگام تهیه سیستم اعلام حریق روی ترمینال های تابلوی کنترل که تجهیزات روی آنها نصب می شود یک مقاومت ۸/۶ کیلو اهمی قرارداده شده است.اگر این مقاومت ها سر راه مدار نباشد به محض اتصال به برق سیستم آلارم می دهد.
برای نصب هر یک از تجهیزات به ترمینال باید مقاومت مذکور را از محل مورد نظر خارج کنیم.
رنگهای این مقاومت به ترتیب از راست به چپ عبارتست از: آبی ، خاکستری ، قرمز و طلائی
کابل کشی سیستم اعلام حریق:
کابلهای مورد استفاده در سیستم اعلام حریق باید همگی در برابر آتش مقاوم باشند به همین علت آنها را درون لوله های فولادی قرار می دهند.
برای دتکتورها از کابل ۵/۱*۳ افشان و در متراژ های بالاتر از کابل ۵/۲*۳
برای تغذیه فلاشرها از کابل ۵/۱*۲ افشان
برای تغذیه آژیرها از کابل ۵/۱*۲ افشان
برای تغذیه فلاشرLED از کابل ۵/۱*۲ افشان
برای تغذیه شستی ها از کابل ۵/۱*۲ افشان
– محل نصب مرکز کنترل باید در نزدیکی ورودی های اصلی بوده و در معرض دید ماموران آتشنشانی باشد و یک سنسور دودی از خود پانل محافظت نماید .
– یک سیستم اعلام حریق یکی از سه حالت : عادی (عبور جریان ۳ میلی آمپر از مدار) ، خطا (جریان صفر یا بیشتر از ۳۰ میلی آمپر از مدار) ، حریق ( عبور جریان ۲۵ میلی آمپر از مدار)را مشخص مینماید.
گروه ( 1 کاب لهایی که بعد ازآشکارشدن حریق ازآن ها استفاده نمیشود.مانندکابل ها ی آشکارسازها وشستی ها.
گروه( 2 کابل هایی که بعد ازکشف حریق ازآن ها استفاده می شود. مانندکابل هاي منبع تغذیه وآژیرها و چراغ ها. برای گروه اول می توان کابل 5/ 1میلی متر مربع با روپوش و عایق پروتودور به کاربرد ولی در مکان هايي که امکان ضربه یا ساییدگی و جویده شدن
توسط حیوانات وجود دارد، بایدازکابل مجهزبه غلاف محافظ مکانیکی استفاده کرد. برا ی گروه دو نیز می توان از همان کابل استفاده کرد. مشروط براینکه درآنجا محافظ مکانیکی اضافی نظیر لوله های فولادی نیزوجود داشته باشد یا داخل لولة پی وی سی در زیر، حداقل 12 میلی متر گچ به صورت توکار گذاشته شود

قسمت های مختلف یک کابل اعلام حریق

– باتری

عموما تمام سیستم‏های اعلام حریق با ولتاژ 24 ولت مستقیم کار می‏کنند که وظیفه کاهش و تبدیل آنرا پانل بر عهده دارد. باتری‏های نیکل کادمیوم 12 ولت برای پانل‏ها استفاده می‏گردند؛ که با ترکیب 2 عدد آنها با یکدیگر و دریافت 24 ولت می‏توان آن را به پانل متصل نمود. حداقل زمان مناسب برای بهره‏ گیری از باتری‏ها در زمان قطع برق شهر 24 ساعت می‏باشد.

تجهيزات تکميلي سيستمهاي اعلام حريق

تکرارگر (Repeater )

در مواقعي که تکرار علائم اعلام حريق در مکان هاي غير از محل تابلو اصلي مورد نياز
باشد از تکرارگرها استفاده مي شود. تکرارگرها داراي LED هاي نشانگر مشابه تابلو
اصلي مي باشند و به ترمينال هاي تابلو کنترل مرکزي وصل مي شوند. ممکن است بعضي
تابلوها امکانات اتصال تکرارگر را نداشته باشند . طرز اتصال آن در دياگرام سيم کشي
تابلو اصلي مشخص مي شود .

جداکننده خط (Line Lsolator)

با استفاده از جدا کننده هاي خط مي توان در صورت بروز عيب در مدار قسمت معيوب را از
قسمت سالم مدار جدا کرده و بعد از رفع عييب دوباره اتصال کامل مدار را برقرار نمود

مگنت نگهدارنده ( Door Holder )

بر روي درهاي معيني جهت جلوگيري از گسترش آتش در حين آتش سوزي نصب مي شود و در صورت بروز حريق از باز ماندن در جلوگيري مي کنند . طبق استاندارد تغذيه آن بايد از منبع
24 ولت جداگانه انجام مي گيرد نه از برق 24 ولت تابلو چون مصرف آن ها بالاست .
سيستم هاي صوتي اعلام خطر
اين سيستم ها در دو نوع عادي و هوشمند ساخته شده اند و قادرند به طور اتوماتيک يا
دستي در مواقع بروز حريق پيام اعلام خطر را از بلند گوهاي مربوطه پخش نمايند .

سيستم هاي تلفن اضطراري
اين سيستم ها داراي يک پانل تلفن اصلي و گوشي هايي مي باشند که در محل هاي مورد نظر
نصب مي شوند . هنگام خطر مي توان با استفاده از گوشي ها به مرکز تلفن خبر داد يا
مرکز تلفن مي تواند به هر کدام از گوشي ها زنگ بزند. ارتباط بين گوشي ها نيز مي تواند از طريق پانل اصلي تلفن برقرار باشد . تصوير يک گوشي تلفن اضطراري و دو نمونه
پانل اصلي اين سيستمها را مشاهده مينماييد:
ماژول هاي رابط (Interface Module)
در سيستم هاي هوشمند استفاده مي شوند و براي ارتباط و شناسايي اجزاي قابل آدرس دهي
سيستم به کار مي رود .چند نمونه از آنها را در زير مشاهده مي کنيد:

(Active End Of Line Unit AEOL)
در انتهاي خط سيستم هاي اعلام حريق نصب مي گردد و با کمک آن مي توان دتکتورهاي عادي
(غير قابل آدرس دهي) را به سيستم هاي اعلام حريق هوشمند وصل کرد .

برنامه ريزي دستي ( Handle Programmer )
براي برنامه ريزي اجزاي سيستم هاي اعلام حريق هوشمند استفاده مي شود .ابزارهاي
ديگري نيز مانند تست کننده مسير ( Loop Tester ) و برد رله هاي کمکي و اسپليتر زنگ
و … وجود دارد که در سيستم هاي اعلام حريق در صورت نياز استفاده مي شوند .در
ادامه نحوه سيم بندي چند نوع تابلوي مرکزي اعلام حريق به عنوان نمونه آورده شده است
و نحوه نصب و سيم کشي پانل کنترل عادي مدل ACT آرياک به طور کامل بيان شده است.

دستورالعمل طراحی و اجرائی سیستم اعلام حریق بر مبنای استاندارد NFPA-72
1) مساحت هر زون حداکثر 2000m2 میباشد.
2) حد اکثر طول زون m 3000 می باشد.
3) حداکثر تعداد المان های هر زون (شامل شستی و دتکتور ..) 24 المان است و بهتر است حد اکثر 20 عدد منظور گردد.
4) هر طبقه مسکونی میتواند بر یک زون قرار گیرد.
5) پیشنهاد میشود شستی اعلام حریق راهرو طبقات بر یک زون مجزا باشد.
6) در جاهائی که دارای ولتاژ القایی است(اتاق ترانس،سوئیچ و…..) می بایست از سیم روکش دار استفاده نمود.
7) سیم باید یک تیکه و در لوله مستقل و مجزا باشد.
8) سقف و کف کاذب که دارای ارتفاع بیش از 80cm باشند، نیاز به دتکتور دارند.
9) اگر فاصله پارتیشن نصب شده تا سقف کمتر از 30cm باشد ، باید برای آن دتکتور مجزا لحاظ نمود.
10) اگر ارتفاع گچبری سقف بیش از 50cm باشد لازم است دتکتور مجزا برای هر فضا در نظر گرفت.
11) کلیه انبارها می بایست دارای دتکتور باشند:
الف– در صورتیکه انبار در واحد مسکونی باشد،لازم است یک دتکتور حرارتی برای آن در نظر گرفت.
ب – برای انبارهای موجود در پارکینگ، اگر بصورت ردیفی باشد در فاصله 50cm از انبارها و در فاصله حداکثر 8m از هم نصب میشوند. و اگر انبارها بصورت مجموعه ای باشد یک دتکتور در مسیر ورودی به آنها نصب میشود.
12) در مجاورت تابلو کنتورهای برق یک دتکتور دودی نصب شود.
13) هر موتورخانه و چاهک آسانسور می بایست دارای یک زون مجزا از دتکتورهای دودی باشد(استفاده از ردیاب مکنده دودی پیشنهاد میشود).
14) در سوله های صنعتی و ساختمانهای دارای رایزر برق ، لازم است از دتکتور مکنده دودی و یا ردیاب حرارتی کابل استفاده شود
15) حداکثر سطح پوشش دتکتور دودی 100m2و برای دتکتور حرارتی 60m2 است.
16)حداکثر ارتفاع نصب دتکتور دودی 12m و برای دتکتور حرارتی 8m است.

17) برد دتکتورها :
الف – دتکتورهای دودی :
– دایره ای به شعاع 5/6 متر
– فاصله دتکتور دودی 6/10 متر تا 15 متر بر حسب مکان و آرایش نصب .
ب – دتکتورهای حرارتی :
– دایره ای به شعاع 3/5 متر در محلهایی با ریسک بالا مانند آشپزخانه .
– دایره ای به شعاع 5/6 متر در محلهایی با ریسک کمتر مانند پارکینگ .
– فاصله دو دتکتور حرارتی 5/7 متر تا 6/10 متر بر حسب مکان و آرایش نصب .
18) استفاده از دتکتورهای دو کاناله در هتل ها و ساختمانهای مسکونی خوب ولی برای مکانهای صنعتی لازم است از دتکتور مجزا استفاده نمود.
19) محل نصب دتکتور دودی نباید در مجاورت یا نزدیک جریان هوا باشد ( دور از پنجره و درب و فضای باز پارکینگ .
20) حداقل فاصله دتکتور تا دیوار و یا پارتیشن 50cmو حداکثر 7m برای دودی و 5.5m برای حرارتی است.
21) بهترین مکان نصب مرکز اعلام حریق در نگهبانی، سرایداری و اتاق اطلاعات و یا در نزدیکی ورودی ساختمان است به نحوی که مورد رویت عموم و خصوصاً مامور آتش نشانی باشد.
22)در فضای سوله، حداکثر فاصله پیمایشی که فرد جهت رسیدن به شستی طی می کند نباید بیش از 20 متر باشد.
23) در سقف های شیبدار لازم است دتکتورها در ارتفاع 50cm پائین تر از مرتفع ترین نقطه سقف نصب شوند.
24)شستی اعلام حریق :
– شستی اعلام حریق در حالت معمولی در ارتفاع نصب 120 تا 140 سانتی متر و تابلو اعلام حریق در ارتفاع 170 سانتی متر از کف نصب شوند.
– فاصله شستی ها در راهروهای پهن و کم تردد بین 30 تا 45 متر .
– فاصله شستی ها در راهروهای پر تردد و باریک و پله بین 15 تا 25 متر.
– در کنار هر درب یا راه پله خروجی ( در هنگام تخلیه ساختمان ) یک شستی نصب شود.
– استفاده از شستی در محلهای فرار و خروج و ابتدای راه پله .
– سیستم آدرس پذیر:
25) برای مجتمع های مسکونی و سوله های صنعتی بزرگ ، استفاده از سیستم آدرس پذیر الزامی است.
26) حداکثر طول لوپ 3Km و دارای حداکثر 128 المان میباشد.
27) در سیستم آدرس پذیر نمی توان مسیر رفت و برگشت را درون یک لوله قرار داد.
28) حداکثر تعداد لوپ 4 عدد می باشد.
29) در هر ناحيه (zone) حداكثر تعداد 24 عدد انواع سنسور در نظر گرفته شود.
30) كابل ارتباطي سنسورها از نوع (JY-ST-Y)0.8mm انتخاب گردد. از کابل با سیم مقطع 1.5 ملم2 برای آژیرها و شستی ها می توان استفاده نمود .
31) در مجتمع هاي تجاري- مسكوني نيازي به ارتباط خاصي بين سيستمهاي كنترل اعلام حريق واحدهاي تجاري و مسكوني نيست و فقط آژيرهايي در فضاي بيرون درنظر گرفته شود.
32) واحدهاي تجاري هركدام داراي يك سيستم اعلام حريق مستقل باشند و در پاساژها از يك سيستم اعلام حريق مركزي استفاده شود.
33) در انتهاي مسير آژيرها مقاومت انتهای خط در نظر گرفته شود.
34) در صورت روكار بودن سيم كشي سيستم اعلام حريق بايد از لوله فلزي استفاده نمود و از كاربرد داكت هاي پلاستيكي اجتناب گردد.
35) در پلاني از سيستم اعلام حريق كه كابل كشي ها و مركز اعلام حريق كشيده شده است ، توضيحي در مورد نواحي هر زون داده شود.
36) می بایست برای پله فرار یک زون مجزا در نظر گرفته شود که شاسی آن در هر طبقه و در مسیر پله فرار گیرد
37) نظر به اینکه در پاگرد راه پله شاسی نصب شده ، لذا شاسی جنب درب ورودی واحد ساختمانی حذف میشود.
38) لازم است کلیه اتاق خوابها دارای دتکتور دودی باشد . ولی فضای راهرو نیازی به دتکتور ندارد.
39) با توجه به میزان بالای توان صوتی آژیرهای اعلام حریق، لازم است علاوه بر زیر زمین و همکف در هر دو طبقه یکدستگاه آژیر نصب نمود بقدرت 75 دسی بل و ترجیحا در هر واحد یک بیزر با توان صوتی 30 دسی بل منظور گردد . بهر صورت هر ساختمان مسکونی باید دارای حد اقل دو آژیر باشد .
40) لازم است در پلانی که سیستم اعلام حریق مرکزی (F.A.C) رسم شده ، تعداد زونهای آن و نیز محل کاربردی هر زون تعریف شود . بعنوان مثال :
” سیستم اعلام حریق مرکزی داری 8 زون و بازاء هر طبقه ، همکف ، راهرو ، آسانسور و پله فرار دارای یک زون میباشد.”
41- در ساختمانهاي 4 سقف و بالاتر (سه طبقه + پیلوت) اجراي سیستم آتشنشانی خشک الزامی است.
42- در ساختمانهاي 6 سقف و بالاتر اجراي سیستم آتشنشانی خشک و تر الزامی است.
43- نصب کپسول آتشنشانی 4 کیلویی جهت هر واحد در فضاي مشترك الزامی است.
44- اجراي سیستم اعلام حریق شامل شاسی و آژیر در هر طبقه در فضاي مشترك در ساختمان هاي 5سقف و بالاتر الزامی است.
45- اجراي لوله کشی با لوله سیاه بدون درز (مانسمان) با اتصالات جوشی صورت پذیرد.

– منطقه تحت پوشش آنها 50m2 است.
– حداكثر فاصله بين يك دتکتور حرارتي تا دتکتور ديگر نبايد بيش از 7 متر باشد.
– حداكثر فاصله بين ديوار و دتکتور حرارتي نبايد بيش از 2/5 متر باشد
– بر آمدگي زير سقف كمتر از 15cm مي تواند ناديده انگاشته شود و چنانچه بر آمدگي بيش از 10% ارتفاع اتاق باشد بايد يك فضاي مجزا در نظر گرفته شود.
– چنانچه برآمدگي بيش از 15cm و كمتر از 10% بشد فاصله افقي بين دتكتورها بايد به اندازه 2 برابر برآمدگي كاهش يابد.
– چنانچه عرض راهرو بيشتر از 5 متر باشد بايد يك فضاي مستقل در نظر گرفته شود.
– چنانچه عرض راهرو كمتر از 5 متر باشد بايد به حداكثر فاصله افقي دتکتورها 50% اختلاف 5 متر و عرض راهرو اضافه شود.
– بر مبناي استاندارد NFPA نبايد دتكتورها در فاصله كمتر از 10cm نسبت به ديوار و سقف نصب شوند.

دتکتورهای دودي
– حداكثر پوشش يك دتکتور دودي 100 متر مربع است.
– دورترين نقطه از ديوارهاي اطراف تا نزديكترين دتکتور نبايد بيش از 5/7 متر باشد
– حداكثر فاصله بين دتکتور تا نزديكترين دتکتور حريق نبايد بيش از 10 متر باشد
نصب اوليه
کابل کشي و حصول اطمينان از تطابق آن با استاندارد 5839 BS :
• ابتدا موقعيت کليه قسمت ها را با نقشه چک کنيد .
• کابل کشي را مطابق با نقشه انجام دهيد .
• بعد از کابل کشي دتکتورهاي حرارتي و دود ، شستي ها و آژير هاي اعلام خطر را نصب کنيد .
• دستگاه مرکز کنترل را طبق دستورالعملهاي آزمايش مرکز کنترل آزمايش کنيد .
• بعد از بازکردن درب جلوي دستگاه به شرح زير، جعبه اصلي دستگاه را در محل مناسب نصب نماييد.
• پيچ اتصال ارت روي برد اصلي دستگاه را شل کرده و کابلش را از زير آن جدا کنيد.
• لولا هاي درب دستگاه را از شيارهاي مربوطه آن از جعبه اصلي جدا کنيد .
• جعبه اصلي دستگاه را با استفاده از 4 عدد سوراخ نصب ، به ديوار پيچ کنيد .
• کابل برق 220 ولت را از سوراخ هاي بالاي جعبه وارد کنيد . ورودي برق 220 ولت و سيم کشي آن بايستي طبق قوانين رايج سيم بندي IEEE و استاندارد BS5839 انجام شوند . تا زماني که سيم بندي امتحان نشده است هيچ دتکتوري يا آژيري را متصل نکنيد. اغلب روي پايه دتکتور هنگامي که دتکتور روي آن نباشد مدار سيم کشي را باز مي کنند ، جهت آزمايش سيم کشي بايستي ارتباط مدار باز سيم کشي را بر روي پايه دتکتور کامل نمود.
• سيم هاي ورودي را قبل از آزمايش کامل دستگاه به ترمينال هاي آن وصل نکنيد.
• دتکتورها را تا تمام کارهاي ساختماني ( که امکان وجود گرد و غبار مي باشد ) ، از پايه هاي آن خارج کنيد تا به دليل ورود گرد و غبار به داخل آن ها باعث ايجاد آژير مزاحم نشود.

2-نقشه اتصال ترمينال ها :
3 – نصب تکميلي :
هنگامي که کليه کارهاي ساختماني تمام شده و هيچ گرد و غباري وجود ندارد .
• مطمئن شويد که برق 220 ولت دستگاه قطع مي باشد .
• براي جلوگيري از وارد شدن صدمه به دستگاه در هنگام اتصال سيم ها باطريها را از داخل دستگاه برداريد . بعد از آزمايش کردن سيم بندي دستگاه مقاومت هاي انتهاي خط را از ترمينال دستگاه باز کرده و آنها را به ترمينال هاي آخرين دتکتور و آخرين آژير هر مدار وصل کنيد.
(مي تو انيد قبل از بازکردن مقاومت هاي متصل به ترمينالهاي دستگاه از مقاومت هاي داخل زيپ همراه دستگاه براي اتصال به آخرين دتکتور و آژير استفاده نماييد و پس از اتمام تست ، مقاومت هاي داخل دستگاه را براي استفاده هاي بعدي نگهداري نماييد.)
• سپس کليه آژيرها و دتکتورها را وصل کنيد .
• کامل بودن مدار سيم کشي را به وسيله يک اهم متر چک کنيد.
• مطمئن شويد که به هر شستي مقاومت 470 اهم متصل باشد ، درغير اين صورت به جاي حالت اعلام حريق نشانگر اشکال مداراتصال کوتاه روشن خواهد شد . ( داخل شستي هاي اعلام حريق SENS ، مقاومت تعبيه شده است)
تذکر : هنگام متصل بودن هرگونه وسيله الکترونيکي، سيستم را به وسيله مگااهم سنج آزمايش نکنيد .
• زماني که مطمئن شديد که کليه اتصالات محکم مي باشند و عايق روي سيم ها سالم مي باشند درب جلوي دستگاه را در جاي خود قرار دهيد ، باطري ها را در داخل دستگاه قرار داده و سيم آن را متصل کنيد و برق دستگاه را نيز متصل کنيد . حال مي توانيد دستگاه را به طور کامل و عملي تست نماييد .
توجه : کليه دستگاهها فضاي لازم را براي قرار دادن دو باطري 7 آمپر ساعت دارا هستند.
آزمايش مرکز کنترل
مرکز کنترل را قبل از متصل کردن نيز مي توان امتحان کرد .
• ابتدا مطمئن شويد که مقاومت هاي انتهاي خط در جاي خود در ترمينال قرار دارند .
• دو باطري 12 ولت حداقل 6/2 آمپرساعت (براي 2 زون) و حداقل 7 آمپرساعت (براي 4 الي 14 زون) در قسمت پايين کابينت قرار دهيد و آنها را به وسيله سيم رابط به صورت سري متصل کنيد . باطري ها را نيز به وسيله سيم هاي سياه و قرمز مربوطه متصل به برد اصلي ، به دستگاه متصل کنيد . سيم قرمز مثبت و سيم سياه منفي است . ( توجه داشته باشيد که اتصال اشتباه باطري فيوز باطري را مي سوزاند و يا ممکن است به دستگاه آسيب برساند ) ورودي 220 ولت را به برق وصل کنيد در اين حالت چراغ Power روشن مي شود و در صورتيکه باطري ها خالي نباشد چراغ نشانگر اشکال تغذيه خاموش شده و بازر ساکت مي شود . اگر باطري ها کاملا خالي و يا نامرغوب باشند چراغ اشکال تغذيه کماکان روشن مي ماند اما بهتر است که با باطري جديد شارژ شده امتحان شود .
سوئيچ دو حالت نرمال
• فقط چراغ Power روشن است، آژيرها ساکت هستند و دکمه هاي فشاري نيز عمل نميکند.
سوئيچ را در حالت Button Controls قرار دهيد :
• دکمه هاي فشاري فعال مي شوند و شخص مجاز مي تواند از آنها استفاده کند . چرخاندن سوئيچ تاثير ديگري روي دستگاه نمي گذارد.
• دکمه ((Reset/Test را فشار دهيد. زمانيکه دکمه فشار داده مي شود چراغ هاي Fire و Fault روشن خواهند شد و بازر به صدا در خواهد آمد. چراغ هاي Mains Fault و Alarm Line Fault روشن نخواهد شد.
آزمايش مدار نمايشگر و وضعيت تغذيه :
• برق 220 ولت را قطع کنيد ، بعد از چند ثانيه چراغ Mains Fault روشن خواهد شد در اين حالت چراغ Power خاموش شده و بازر به صدا در خواهد آمد . دکمه Silence Buzzer را فشار دهيد ، بازر خاموش مي شود ولي چراغ Mains Fault روشن شده و بازر به صدا در مي آيد . باطري را دوباره وصل کنيد، پس از مدت کوتاهي دستگاه به حالت عادي بر مي گردد و بازر خاموش مي شود (فقط چراغ سبز رنگ Power روشن مي باشد).
توجه :
1- اين آزمايشات بايستي با باطريهاي نو و پر انجاه گيرند . باطري هاي نامرغوب باعث اعلام اشکال مي گردند حتي اگر شارژ شوند .
2- چنانچه باطريها خوب ولي خالي استفاده کنيد نشانگر اشکال منبع تغذيه تا زمانيکه باطري ها به انداره کافي شارژ نشوند روشن مي ماند .

آزمايش کردن مدار کنترل آژير :
ابتدا اطمينان حاصل کنيد که مقاومت هاي انتهاي خط (با کد رنگ آبي , خاکستري , قرمز, طلائي يا نقره اي) بين ترمينال هاي زون های 1 تا 8 قرار گرفته باشند .
• ترمينال هاي زون های 1 تا 8 را به ترتیب اتصال کوتاه کنيد و به همين وضعيت نگهداريد ، چراغ Fault مربوط به هر زون چشمک خواهد زد و بازر به صدا در خواهد آمد. دکمهSilence Buzzer را فشار دهيد در نتيجه بازر خاموش خواهد شد اما چراغ Fault همچنان چشمک می زند. اتصال کوتاه را برداريد تا دستگاه به حالت نرمال برگردد . اين آزمايش را با مدار باز کردن ترمينالهاي زون های 1 تا 8 تکرار کنید. در این مرحله چراغ Fault روشن شده و بازر به صدا در می آید.

آزمايش مدار کنترل دتکتور :
ابتدا اطمينان حاصل کنيد که مقاومت هاي انتهاي خط ( با کد رنگ آبي ، خاکستري ، قرمز ، طلائي يا نقره اي ( بين هر جفت ترمينالهاي زون های 1 تا 8 قرار گرفته باشد .
حالتهاي مدار به 4 وضعيت ذيل مي باشد .
1 – حالت نرمال : جريان کنترل مسيرهاي زون از طريق مقاومت انتهاي خط برقرار است
2 – دتکتورها و شستي ها به صورت موازي به سيم هاي مدار زون ها متصل شده اند .
3 – اشکال مدار باز : سيم بندي در بعضي نقاط قطع مي باشد و جريان کنترل عبور نمي کند .
4 – اشکال اتصال کوتاه : در بعضي از نقاط مدار اتصال کوتاه به وجود آمده که باعث عبور جريان کنترل بيش از حد مي شود .
5 – وضعيت حريق : اتصال کوتاه نسبي به وجود آمده که باعث ازدياد جريان کنترل مي گردد ولي نه به اندازه اي که باعث اعلام اشکال اتصال کوتاه گردد . اکثر دتکتورهاي دود وقتي فعال مي شوند اتصال کوتاه نسبي به وجود مي آورند در حاليکه شستي هاي اعلام حريق و دتکتورهاي حرارتي ساده براي به وجود آوردن اتصال کوتاه نسبي به مقاوت 470 اهم (کد رنگ زرد ، بنفش ، قهوه اي ، طلائي يا نقره اي) که به صورت سري وصل شود ، نياز دارند .
اشکال مدار باز :
• با برداشتن يکي از پايه هاي مقاوت انتهاي خط از روي ترمينالهاي زون، مدار دتکتورها را باز کنيد . چراغ Fault روشن شده و بازر به صدا در مي آيد .
• دکمه Silence Buzzer را فشار دهيد ، بازر خاموش مي شود ، اما چراغها روشن مي مانند . مدار را به حالت اول خود برگردانيد تا دستگاه نيز به حالت نرمال برگردد. اين آزمايش را براي مدار ديگر دتکتورها با باز کردن ترمينالهاي دیگر زونها امتحان کنيد .
اشکال اتصال کوتاه :
• ترمينال هاي زونها را به يکديگر اتصال دهيد و در اين حالت نگه دار يد . چراغ FAULT روشن شده و بازر به صدا در مي آيد .
• دکمه Silence Buzzer را فشار دهيد بازر خاموش مي شود، اما چراغها روشن مي ماند . اتصال کوتاه را برداريد تا دستگاه به حالت نرمال برگردد . اين آزمايش را براي مدار ديگر دتکتورها با اتصال کوتاه کردن ترمينال هايدیگر زونها تکرار کنيد .
حالت اعلام حريق :
يک مقاومت 470 اهم ( با کد رنگ زرد ، بنفش ، قهوه اي ، طلائي يا قهوه اي ) را بين ترمينال هاي زون قرار دهيد .
• رله خروجي آژير عمل مي کند ، چراغ Zone 1 Fire چشمک مي زند ، حال دستگاه در وضعيت اعلام حريق مي ماند . دکمهSilence Alarm را فشار دهيد ، رله خروجي آژير به حالت اول برگشته و چراغ Zone 1 Fire از حالت چشمک زدن به حالت ثابت برمي گردد و بازر به صدا در مي آيد . دکمه Reset /Test را فشار دهيد ، دستگاه دوباره به وضعيت اعلام حريق برمي گردد . مقاومت 470 اهم را از روي ترمينالها زون برداريد . ابتدا دکمهSilence Alarm و سپس Reset / Test را فشار دهيد دستگاه به حالت نرمال بر مي گردد .

توجه :
1- فشار دادن دکمه Reset / Test زمانيکه دستگاه درحالت اعلام حريق مي باشد، تاثيري ندارد.
2- زمانيکه آژيرهاي اعلام حريق خاموش مي شوند ( چراغ Fire ثابت روشن است ( بازر روشن مي شود و نمي توان آنها را خاموش کرد. ) (Silence)
3- ري ست کردن دستگاه در وضعيت قطع آژير ها (Silence) هنگامي که حالت حريق وجود دارد دوباره باعث راه اندازي آژيرها مي گردد .
آخرين تست :
• دکمه Evacuate را فشار دهيد . رله خروجي آژيرها عمل مي کند تا آژيرها را راه اندازي کند .
• در صورت تمايل مي توان اين آزمايشات را با وصل کردن يک آژير ، دتکتور دود ، شستي اعلام حريق و مقاومت انتهاي خط به ترمينالهاي مربوطه انجام داد .
عيب يابي
هشدار: هنگاميکه درب جلوي دستگاه باز مي شود برق 220 ولت را قطع کنيد .
اشکالاتي که ممکن است بروز کند:
1- شستي هاي اعلام حريق و دتکتور هاي حرارتي ساده به جاي اعلام وضعيت حريق باعث اعلام اشکال مي شوند:مقاومت 470 اهم در داخل شستي اعلام حريق يا دتکتور حرارتي ساده نصب نگرديده است. طبق استاندارد BS5839 از اول ژانويه 1990 بايستي يک مقاومت 470 اهم ( با کد رنگ زرد ، بنفش، قهوه اي، طلايي يا نقره اي) در داخل شستي هاي اعلام حريق و دتکتورهاي حرارتي ساده به صورت سري نصب شود. 2 – اشکال تغذيه (Mains Fault) :
• آيا چراغ سبز Power روشن است؟ درغير اينصورت تغذيه 220 و فيوز آن را کنترل کنيد.
• سيم هاي باطري را چک کنيد ( بايد سيم قرمز رنگ به ترمينال مثبت باطري و سيم سياه رنگ به ترمينال منفي باطري وصل باشد) . اگر سيم هاي باطري اشتباه متصل شوند، فيوز باطري خواهد سوخت که باعث روشن شدن نشانگر اشکال تغذيه مي گردد .
• کنترل کنيد که دو باطري 12 ولت با آمپرساعت مناسب به صورت سري به سيستم وصل مي باشند.
• کنترل کنيد که کانکتورها درست به بردها متصل شده باشند .
• کنترل کنيد که سيم هاي ترانس درست داخل ترمينال قرار گرفته باشد .
• چنانچه چراغ هاي Power و Mains Fault هنوز روشن هستند باطري ها را عوض کنيد .
اشکال اعلام حريق (FIRE FAULT) :
• مدار زوني را که باعث ايجاد اشکال شده است از ترمينال جدا کرده و مقاومت صحيح انتهاي خط ( با کد رنگ آبي ، خاکستري , قرمز , طلايي يا نقره اي ) را به جاي آن قرار دهيد.
• سوئيچ را در حالت Button Control قرار دهيد . دکمه Silence و سپس دکمه RESET را فشار دهيد. در صورت رفع شدن اشکال اعلام حريق سيم بندي را چک کنيد . چنانچه وضعيت اعلام حريق ادامه يافت و اشکال برطرف نگرديد با فروشده تماس بگيريد .
اشکال زون ( ZONE FAULT ) :
• مدار زوني را که باعث ايجاد اشکال شده از ترمينال جدا کرده و مقاومت صحيح انتهاي خط ( با کد رنگ . آبي ، خاکستري ، قرمز ، طلائي يا نقره اي ) را به جاي آن قرار دهيد در صورت رفع شدن اشکال زون ، سيم بندي را چک کنيد.دتکتور و سيم بندي را مجددا چک کنيد .
اشکال آژيرها (SOUNDER FAULT) :
• فيوزهاي خروجي آژير را که بر روي برد اصلي قرار دارند آزمايش کرده و در صورت سوخته بودن آنها را تعويض کنيد( فيوز 3 آمپر)
• کنترل کنيد که مقاومت انتهاي خط ( 6800 اهم قرمز ، بنفش ، طلائي يا نقره اي ) وصل شده باشد . مدار آژير مربوطه را از ترمينال جدا کرده و خط مقاومت انتهاي خط را به جاي آن قرار دهيد .
• در صورت رفع شدن اشکال آژير ، سيم بندي را چک کنيد سوئيچ را در حالت Button Control قرار داده و دکمه RESET را دوباره فشار دهيد.
دگمه هاي عمل نمي کنند :
• سوئيچ را در حالت Button Control قرار دهيد . دکمه Silence و سپس RESET را فشار دهيد. اگر خطا باقي ماند کانکتور اتصال سوئيچ به برد را کنترل کنيد. اگر مشکل برطرف نشد با فروشنده تماس بگيريد.
بازديد سيستم
بازديد روزانه :
• ابتدا کنترل کنيد که چراغ سبز رنگ Power روشن باشد . همچنين هيچ چراغ ديگر يا آژيري روشن نباشد . هرگونه اشکال را به سرويسکار مربوطه گزارش دهيد و در فرم ثبت وقايع ثبت کنيد .
بازديد هفتگي :
• سوئيچ را در حالت Button CONTROLS قرار دهيد و دکمه Reset / Test را فشار دهيد .
• کنترل کنيد که چراغ زون ها روشن مي شود و بازر کار مي کند . شستي اعلام حريق يا سنسوري را فعال کنيد تا اعلام حريق آزمايش شود ، عملکرد آژيرها را کنترل کنيد . دستگاه را با فشار دادن دکمهSilence و سپس Reset / Test را به حالت اوليه برگردانيد ( براي انجام اين آزمايش به دو نفر نياز مي باشد ) .
• هر هفته يک زون مختلف و همچنين شستي و يا سنسور متفاوتي را امتحان کنيد .. بدين ترتيب به صورت دوره اي کليه شستي ها و سنسورها را امتحان کرده ايد .
• توصيه مي شود نقشه اي از ساختمان در مورد جزئيات مربوطه به محل استقرار شستي ها وسنسورها در دسترس داشته باشيد.
• کليه شستي ها و سنسورها را کنترل کنيد تا مطمئن شويد همگي آنها در دسترس مي باشد.
بازديد فصلي :
• گزارشات قبلي را مطالعه کنيد و چک کنيد که اشکالات قبلي به صورت صحيح برطرف شده باشند.
• باطري و اتصالات آن را بازديد کنيد . مانند بازدید هفتگي در هر زون يک سنسور و يا شستي را فعال کنيد تا اعلام حريق را آزمايش کنيد . برق 220 ولت را قطع کرده و قابليت باطري براي تغذيه آژيرها را کنترل کنيد .
بازديد سالانه :
• همانند بازديد هفتگي و فصلي عمل کرده ولي کليه دتکتورها ، شستي هاي اعلام حريق ، آژيرها و تجهيزات کمکي را براي عملکرد صحيح کنترل کنيد .
هر دو يا سه سال يک بار :
• براي حصول اطمينان از عملکرد صحيح و عدم وجود آژيرمزاحم دتکتور دود را تميز کنيد.
هر پنچ سال يک بار :
• باطري هاي خشک را تعويض کني

نحوه اتصالات سیستم اعلام حریق

سیستم اطفا حریق

عوامل لازم جهت اطفاء حریق

جهت اطفاء حریق حداقل یکی از عوامل زیر می بایستی صورت پذیرد:
• قطع گرما یا خنک سازی. آب یکی از عمومی ترین عوامل جهت خنک سازی حریق می باشد.
• قطع ماده سوختنی. قطع و جداسازی ماده سوختنی از محل حریق می تواند بسرعت باعث خاموش شدن حریق گردد.
• به حداقل رساندن اکسیژن به میزانی که اکسیژن کافی جهت ادامه حریق وجود نداشته باشد. سیستم های اطفاء حریق مانند CO2 و Inert Gas باعث به حداقل رساندن اکسیژن جهت ادامه حریق می باشند.
• مانع در ایجاد واکنش زنجیره ای سوخت. سیستم های اطفاء حریق مدرن مانند آیروسل با ایجاد اختلال در واکنش های زنجیره ای سوخت، باعث اطفاء حریق می گردند.

برخی سیستم های اطفاء حریق از دو یا چند عامل فوق جهت اطفاء استفاده می کنند. بعنوان مثال هالوکربن ها، علاوه بر خنک سازی و قطع گرما از محیط تحت پوشش، باعث اختلال در واکنش های زنجیره ای سوخت نیز می شوند.

خاموش کننده های تمیز: (Clean Agent) خاموش کننده ای که فرار بوده و پس از اطفاء حریق اثری از خود بجا نگذاشته و همچنین هادی الکتریسیته نیز نباشند.

خاموش کننده های هالوکربن :(Halocarbon Agent) خاموش کننده ای که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آن هالوژن ها مانند فلور، کلر، برم یا ید بهمراه کربن می باشد. درحقیقت هالوژن ها جایگزین تعدادی از اتم های هیدروژن در هیدروکربن ها شده اند.

خاموش کننده های بی اثر: (Inert Gases) خاموش کننده ای که اجزاء اصلی تشکیل دهنده آن هلیوم، نئون، آرگون یا نیتروژن بوده و جزء فرعی آن می تواند دی اکسید کربن باشد.
گازهای گلخانه ای: (Green House Gas) هر گازی که در اتمسفر زمین، پرتوهای مادون قرمز را جذب کند، گاز گلخانه ای نامیده می شود. این گازها باعث افزایش دمای زمین می شوند.

لایه ازن: (Ozone Layer) ازن از سه اتم اکسیژن تشکیل شده است. در اتمسفر زمین، تاثیر امواج ماوراء بنفش خورشید بر اکسیژن، باعث بوجود آمدن لایه ازن می شود. گازهای گلخانه ای براثر آزادسازی کلر یا برم باعث تقلیل لایه ازن و درنتیجه افزایش تشعشع امواج ماوراء بنفش خورشید به سطح زمین و گرم شدن زمین و تغییر در آب و هوا می شوند.

پتانسل تقلیل لایه ازن (Ozone Depleting Potential) :عددی است که به تقلیل لایه ازن توسط یک ماده اشاره می نماید. درحقیقت این پارامتر نسبت تقلیل لایه ازن توسط جرم مشخصی از یک ترکیب شیمیائی به همان مقدار جرم توسط CFC-11 (Trichlorofluoromethane, CFCL3)می باشد.

پتانسیل گرمایش زمین: (Global Warming Potential) عددی است که به مقدار گرمایش زمین توسط یک گاز اشاره می کند. برخی از گازها با جذب امواج مادون قرمز باعث نگاه داشتن گرما تا مدت زمان خاصی در جو زمین می شوند. درحقیقت این پارامتر نسبت گرمایش مقدار مشخصی از یک گاز به گرمایش همان مقدار دی اکسید کربن می باشد. معمولاً این پارامتر در زمان های 20، 100 و 500 سال معرفی می شود. بعنوان مثال GWP برای گاز متان در بازه 20 سال عدد 72 می باشد. این بدین معنی است که اگریک مقدار مشخص از متان و دی اکسید کربن در هوا منتشر شوند، گاز متان طی 20 سال 72 مرتبه بیشتر از گاز دی اکسید کربن گرما را در محیط نگاه خواهد داشت.

مدت حضور در اتمسفر: (Atmospheric Lifetime) مطابق تعریف آژانس محافظت از محیط زیست آمریکا، این پارامتر مدت زمانی است که طول می کشد که یک ترکیب شیمیائی به عناصر اولیه و پایه ای خود بر می گردد.